درمان آنوریسم (برآمدگی عروق خونی)
آنوریسم چیست؟
آنوریسم یک برآمدگی یا بالونی در دیواره عروق می باشد. سرخرگ ها رگ های خونی غنی از اکسیژن را از قلب به سایر نقاط بدن میرساند. اگر یک آنوریسم رشد کند می تواند باعث خونریزی خطرناک و یا حتی مرگ شود.
آنوریسم در آئورت، شریان اصلی از طریق قفسه سینه و شکم رخ می دهد. آنوریسم همچنین می تواند در رگ های خونی در مغز، قلب و سایر قسمت های بدن اتفاق افتد. اگر یک آنوریسم در مغز پاره شود، باعث سکته مغزی می شود. در ادامه آنوریسم را در تمام نقاط حیاتی بدن با هم بررسی می کنیم.
آنوریسم (Aneurysm) عبارت است از اتساع (باد کردن) یا بیرونزدگی دیواره یک سرخرگ در اثر ضعف دیواره سرخرگ. آنوریسم معمولاً در آئورت (سرخرگ بزرگی که از قلب منشا گرفته و در سینه و شکم به سمت پایین حرکت میکند) یا سرخرگهایی که مغز، پاها، یا دیواره قلب را تغذیه میکنند، ایجاد میشود.
علل بروز آنوریسم
هنگامی که فشار خون به دیواره آسیب دیده ی سرخرگ اعمال شود، آنوریسم رخ می دهد. عوامل بسیاری منجر به آسیب دیدگی دیواره سرخرگ می شوند که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فشار خون بالا
- سیگار
- کهولت سن
- سابقه خانوادگی
- ضعف مادرزادی سرخرگ
- عفونت آئورت در اثر بیماری سیفلیس
- آترواسکلروز (تصلب شرایین)
- پلی آرتریت گرهای
علاوه بر موارد بالا حوادثی مانند سوانح رانندگی ممکن است باعث آسیب دیدگی سرخرگ ها شوند. مطالعه بر روی علل بروز آنوریسم همچنان ادامه دارد و محققان در تلاش هستند تا با شناسایی این عوامل از بروز آنوریسم جلوگیری و اقدام به درمان آنوریسم کنند.
عوامل تشدید کننده آنوریسم
- سابقه حمله قلبی
- سابقه خانوادگی تصلب شرایین
- ابتلا به بیماری پلی آرتریت گرهای
- فشارخون بالا
- سن بیشتر از ۶۰ سال
- استعمال سیگار
- چاقی

آنوریسم آئورتی
آنوریسم بیشتر در سرخرگ آئورت که سرخرگ اصلی بدن می باشد و خون حاوی اکسیژن را از قلب به دیگر سرخرگ ها و در نهایت اندام ها می رساند، رخ می دهد. آئورت در قسمت سینه و در انتها در محدوده شکمی بدن جای گرفته است.
آنوریسم اگر در محدوده سینه ای آئورت (بالاتر از دیافراگم) اتفاق بیفتد به آن آنوریسم آئورتی قفسه سینه به اختصار و اگر در محدوده شکمی بوجود بیاید به آن آنوریسم آئورتی شکمی و به اختصار گفته می شود که AAA رایج ترین نوع آنوریسم آئورتی می باشد.
همین طور در برخی موارد آنوریسم از قسمت سینه به سمت محدوده شکمی گسترش پیدا می کند. آنوریسم آئورتی یکی از عوارض CT اسکن هایی است که بیمار به منظور درمان دیگر بیماری های شکمی انجام می دهد.
آنوریسم در دیگر سرخرگ ها مانند عروق مغز و پریفرال نیز رخ می دهد اما آنوریسم آئورت رایج ترین نوع این بیماری می باشد و سالیانه در آمریکا 13 هزار نفر به دلیل آنوریسم آئورتی جان خود را از دست می دهند.
تشخیص و درمان به موقع آنوریسم می تواند از خطر پارگی و دایسکشن رگ جلوگیری کند این در حالی است که در بیشتر مواقع بیماری آنوریسم آئورتی تا زمانی که به مراحل پیشرفته نرسیده است، علائمی از خود نشان نمی دهد.
علائم آنوریسم آئورتی شکمی
آنوریسم آئورتی شکمی بصورت آهسته رشد می کند و تنها در مراحل پایانی و پیشرفته علائمی از خود نشان می دهد که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس ضربان قوی در ناحیه شکمی
- درد شدید در منطقه شکمی یا کمر
- درد مداوم و مزمن در قسمت شکمی که ممکن است چند روز طول بکشد
اگر سرخرگ دچار پارگی شده باشد نیز علائمی مانند درد یکباره و شدید در ناحیه کمر و یا شکم، حالت تهوع، اختلال در ادرار، تعریق شدید و ضربان قلب بالا رخ می دهد. خونریزی داخلی که به دلیل پارگی سرخرگ رخ می دهد می تواند با خطر مرگ بیمار همراه باشد.
علائم آنوریسم آئورتی سینه ای
آنوریسم آئورتی سینه ای نیز در اکثر موارد تا مرحله ای که ابعادش بزرگ نشده و یا دایسکشن رخ نداده است علائمی از خود نشان نمی دهد. از علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد در فک، گردن، کمر و یا سینه
- سرفه و خس خس کردن سینه
- اختلال در تنفس و یا بلع
اگر سرخرگ دچار پارگی و یا دایسکشن شده باشد نیز علائمی مانند احساس درد یکباره و شدید در قسمت سینه از بالا به سمت ناحیه شکمی و یا در دست ها را دارد. خونریزی داخلی که به دلیل پارگی سرخرگ رخ می دهد می تواند با خطر مرگ بیمار همراه باشد.
آنوریسم شکمی چگونه تشخیص داده میشود؟
اغلب آنوریسمهای شکمی طی معاینهی معمولی یا در عکس رادیوگرافی ساده که برای مسائل دیگری گرفته شده تشخیص داده میشوند. در صورت شک به وجود آنوریسم، میتوان از تستهای تصویربرداری زیر برای تعیین اندازه، موقعیت و گزینههای درمانی آنوریسم استفاده کرد:
سونوگرافی:
امواج صوتی که طول موج بالایی دارند و با گوش انسان شنیده نمیشوند در میان بافتهای بدن منتقل میشوند. بازگشت این امواج صوتی ثبت و ضبط شده و تبدیل به تصاویر ویدیویی یا عکس میشود.
سیتیاسکن:
سیتیاسکن از امواج اشعهی ایکس و کامپیوتر برای ایجاد تصویر مقطعی از بدن استفاده میکند.
امآرای: از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویری واضح از بدن استفاده میشود. این فرآیند دیگر از امواج اشعهی ایکس استفاده نمیکند.
آنژیوگرام:
روشی که در آن یک لولهی نازک (کاتتر) وارد رگ خونی میشود و مادهی حاجب تزریق میشود تا رگهای خونی را بتوان زیر اشعهی ایکس مشاهده کرد. این روش به ندرت در تشخیص آنوریسم آئورت شکمی به کار میرود ولی ممکن است برای کمک به درمان آنوریسم از آن استفاده شود.

درمان آنوریسم آئورت
آنوریسمهای خیلی بزرگ و علامتدار نیاز به درمان دارند از این رو برای درمان آنوریسم حتما باید به بهترین فوق تخصص قلب و عروق مراجعه کنید. دو روش درمان برای آنوریسمهای بزرگ وجود دارد:
جراحی ترمیمی باز
جراح در این روش، برشی برای دسترسی به آنوریسم آئورت شکمی ایجاد میکند. بخشی از آئورت که آسیب دیده با بافت پیوندی جایگزین میشود. جراحی باز روشی است که سابقهی زیاد و ریسک نسبتا قابل قبولی دارد.
با این حال، دوران بهبودی آن طولانی است. متوسط زمان بستری در بیمارستان حدود یک هفته است. زمان بازگشت به فعالیت طبیعی ۶ هفته تا ۳ ماه طول میکشد. جراحی ترمیمی باز، مشابه هر جراحی دیگری خطر ایجاد عوارض نیز دارد
ترمیم از طریق رگ (اندوواسکولار)
اندوواسکولار یعنی درون رگ خونی. در این روش، لولهی نازکی که استنتهای فلزی به نام استنت بافتی به آن متصل است وارد بدن شده و به محل مورد نظر هدایت میشود. برای رسیدن به شریانهایی که خون را از آئورت میآورند ابتدا برشهای کوچکی در کشالههای ران ایجاد میکنند.
سپس جراح، استنت بافتی را از این شریانها به نحوی هدایت میکند که درون بخشی از آئورت که آسیب دیده قرار گیرد و باز شود. است بافتی بخش ضعیف شدهی رگ را از درون تقویت میکند و کانال جدیدی ایجاد میکند که خون در آن جریان پیدا کند و با این کار، خطر پارگی را از بین میبرد. این جراحی معمولا ۱ تا ۳ ساعت طول میکشد و معمولا بیمار ۱ تا ۲ روز بعد از بیمارستان مرخص میشود و بازگشت به فعالیت طبیعی بین ۲ تا ۶ هفته است.
ترمیم اندوواسکولار نیز مانند هر جراحی دیگری خطر ایجاد عوارض دارد. همچنین برای بررسی استنت بافتی لازم است ویزیتهای پیگیری توسط پزشک انجام شود. پیگیریهای منظمی که اهمیت بسیار زیاد داشته و نیاز به بررسی با سیتیاسکن دارند.
آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی یا آنوریسم Cerebral در بیشتر موارد تا هنگامی که به مراحل پیشرفته نرسیده است علائمی را از خود نشان نمی دهد و آنوریسم مغزی باعث نشتی خون از سرخرگ و در انتها پارگی سرخرگ و سکته مغزی می شود.
علائم آنوریسم دچار پارگی
سردرد شدید و ناگهانی، اصلیترین نشانه آنوریسم دچار پارگی است. معمولاً از این سردرد، با عنوان بدترین سردردی که فرد تا این لحظه تجربه کرده است یاد میشود.
نشانهها و علائم متداول پارگی آنوریسم عبارتند از:
- سردردهای ناگهانی و خیلی شدید
- تهوع و استفراغ
- سفت شدن ناحیه گردن
- تار شدن یا دوگانگی بینایی
- حساسیت به نور
- حمله عصبی
- افتادگی پلک
- از دست رفتن هوشیاری
- احساس سردرگمی
علائم آنوریسم بدون پارگی
آنوریسم مغزی بدون پارگی، هیچگونه علائمی را بجا نمیگذارد، علی الخصوص در صورتی که در مقیاس کوچکی به وقوع پیوسته باشد. این در حالیست که آنوریسم بزرگتر و فاقد پارگی، احتمالاً روی بافتها و اعصاب مغز فشار وارد میکند. در این شرایط، با نتایج احتمالی زیر روبرو میشویم :
- درد در قسمت بالا، و عقب یکی از چشمها
- بزرگ شدن مردمک چشم
- تغییر قدرت بینایی، یا دوگانگی دید
- بی حسی یک سمت صورت
روش های درمان آنوریسم مغزی پاره شده
درمان آنوریسم ها مى تواند بر اساس اندازه، محل و شدت آنوریسم و همچنین اینکه آیا آنوریسم دچاره پارگی شده و یا نشت کرده است، متفاوت باشد.
داروهای ضد درد می توانند سردرد و درد چشم را تسکین دهند. اگر آنوریسم در دسترس باشد، به کمک جراحی می توان جریان خون را به آنوریسم ترمیم یا قطع کرد. این عمل می تواند از رشد بیشتر یا پارگی در آینده جلوگیری کند.
آمبولیزاسیون اندوواسکولار
در این روش یک لوله کوچک به شریان آسیب دیده وارد می شود و نزدیک آنوریسم قرار می گیرد. در آمبولیزاسیون کویل، کویل های فلزی نرم از طریق لوله به آنوریسم منتقل می شوند، آنوریسم را پر می کنند و احتمال پارگى آنها به این صورت کاهش می یابد.
در آمبولیزاسیون مِش، مش در آنوریسم قرار می گیرد، جریان خون را به آنوریسم کاهش می دهد و باعث می شود احتمال پارگی آنوریسم کاهش یابد.
این روش ها به نسبت عمل جراحی، غیر تهاجمی هستند. با این حال انجام دادن آن ها همچنان پر خطر است و احتمال پارگی آنوریسم طی این کارها وجود دارد.
جراحی کلیپینگ برای درمان آنوریسم مغزی
در این جراحی یک گیره فلزی کوچک در اطراف پایه آنوریسم قرار داده مى شود تا آن را از گردش خون طبیعی جدا کند. این کار فشار درون آنوریسم را کاهش می دهد و از پاره شدن آنوریسم جلوگیری می کند. اجرایی بودن این عمل جراحی بستگی به محل آنوریسم، اندازه آن و سلامت عمومی شما دارد.
هر دو روش باید در بیمارستانى انجام شوند که روش هاى بسیاری مانند این روش ها در آن انجام می شود. تورم برخى از آنوریسم ها به گونه ای است که آنوریسم باید برداشته شود و انتهای رگ های خونی باید به هم بخیه زده شود؛ اما پدید آمدن این گونه آنوریسم ها بسیار نادر است.
گاهی اوقات طول شریان برای این کار کافی نیست، و مى بایست از بخشى از یک شریان دیگر براى بخیه زدن استفاده کرد. آنوریسم هایی که دچار خونریزی شده اند، بسیار خطرناک هستند. در اکثر موارد خونریزی آنوریسم باعث مرگ و یا بروز ناتوانی در بیمار مى شود.
مدیریت خونریزی آنوریسم شامل بستری شدن در بیمارستان، مراقبت های شدید برای کاهش فشار مغز، ثابت نگه داشتن تنفس و علائم حیاتی (مانند فشار خون) و درمان برای جلوگیری از خونریزی مجدد، است.
دارودرمانی آنوریسم پاره شده
روش های درمانی آنوریسم های مغزی پاره شده بر رهایش علائم و مدیریت عوارض تمرکز دارند. دارو های مسدود کننده کانال کلسیمی از ورود کلسیم به سلول های دیواره عروق خونی جلوگیری می کنند. این دارو ها تنگی های نامنظم عروق خونی (وازو اسپاسم) را کاهش می دهند.
این تنگی ها می توانند از جمله عوارض پارگی یک آنوریسم باشند. مطالعات نشان داده که یکی از این دارو ها به نام نیمودیپین (نیمالایز، نیموتوپ) خطر آسیب های تاخیری مغز را کاهش می دهد.
چنین آسیب هایی در اثر ناکافی بودن جریان خون پس از پارگی آنوریسم و خونریزی زیر عنکبوتیه بروز می دهند. مداخلاتی که برای پیشگیری از سکته مغزی ناشی از جریان خون ناکافی صورت می گیرند شامل تزریق درون وریدی داروی وازوپرسور می شوند. وازوپرسور فشار خون را بالا برده تا جریان خون بر مقاومت تنگی عروق چیره شود.
یک مداخله جایگزین برای پیشگیری از سکته مغزی آنژیوپلاستی است. در این فرایند، جراح با استفاده از یک کاتتر، بالونی کوچک را در محل تنگی عروق خونی مغز باد کرده و تنگی را رفع می کند. دارویی به نام وازودیلاتور نیز می تواند برای گشاد کردن عروق ناحیه مبتلا استفاده شود.

درمان آنوریسم مغزی پاره نشده
روش های کلیپس کردن، قرار دادن کویل درون عروقی و استفاده از یک منحرف کننده جریان خون می توانند برای انسداد یک آنوریسم مغزی پاره نشده و همچنین پیشگیری از پارگی احتمالی در آینده به کار روند. با این حال، در برخی آنوریسم های پاره نشده امکان دارد خطرات جراحی بیش از مزایای آن باشند.
پزشک متخصص مغز و اعصاب می تواند با همکاری جراح مغز و اعصاب یا نورو رادیولوژیست مداخله ای مناسب بودن روش های درمانی را برای بیمار تعیین کند. عواملی که در پیشنهاد دادن یک روش درمانی در نظر گرفته می شوند به شرح زیر هستند:
- اندازه، محل و ظاهر کلی آنوریسم
- سن و سلامت عمومی فرد
- سابقه خانوادگی پارگی آنوریسم
- بیماری های مادرزادی که خطر پارگی آنوریسم را افزایش می دهند
در صورت ابتلا به فشار خون بالا، باید درباره دارو های کنترل کننده این بیماری با پزشک خود مشورت کرد. در صورت ابتلا به آنوریسم مغزی، کنترل مناسب فشار خون می تواند خطر پارگی آنوریسم را کاهش دهد. علاوه بر آن، افراد در صورت مصرف سیگار، باید جهت ترک آن با پزشک خود مشورت کنند. مصرف سیگار یکی از عوامل خطر تشکیل، رشد و پارگی آنوریسم است.
آنوریسم پریفرال
به آنوریسم هایی که در عروقی بجز عروق آئورت و مغزی رخ میدهد، آنوریسم های پریفرال(محیطی) گفته می شود. از رایج ترین آنوریسم های پریفرال می توان به آنوریسم در سرخرگ های فمورال(رانی)، پوپلیتئال(زانوئی) و کاروتید(گردنی) اشاره کرد.
آنوریسم های پریفرال نسبت به آنوریسم های آئورتی بسیار کمتر رخ می دهند و همچنین احتمال پارگی و دایسکشن در این سرخرگ ها کمتر می باشد. اما آنوریسم بوجود آمده در سرخرگ های پریفرال ممکن است باعث اختلال در خون رسانی به بافت شوند.
اگر ابعاد آنوریسم پریفرال بزرگ باشد اعصاب و یا سیاهرگ های مجاور خود را تحریک کرده و در نتیجه ممکن است باعث بروز احساس درد و یا بی حسی و در مواردی حتی باعث متورم شدن منطقه شود.
علائم آنوریسم پریفرال
- احساس توده ضربان دار در پا، دست، کشاله ران و یا گردن
- شل و یا لنگ بودن دست و پا
- درد در ناحیه دست و پا
- احساس درد در انشگتان پا و دست
- بی حس شدن اندام ها
پیشگیری از آنوریسم
برای کاهش خطر ابتلا به آنوریسم، این راهکارها را برای تقویت دیواره رگهای خونی سالم خود انجام دهید:
- فشار خون بالا را کنترل کنید
- غذاهای سالم بخورید
- فعالیت بدنی منظم داشته باشید
- سیگار را ترک کنید
- استرسهای روزانه را مدیریت کنید
دیدگاهتان را بنویسید