سنکوب وازووگال چیست؟
سنکوپ وازوواگال؛ هرآنچه باید درباره‌اش بدانید.
آیا تابه‌حال کلمه‌ی سنکوپ وازوواگال به گوشتان خورده است؟ ممکن است برای شما هم پیش‌آمده باشد که به‌یک‌باره برای لحظه‌ای از حال بروید و یا به اصلاح غش کنید. به غش ناشی از افت ناگهانی ضربان قلب یا فشارخون سنکوپ وازوواگال می‌گویند. در ادامه مقاله بهترین فوق تخصص قلب و عروق با ما همراه باشید تا باهم بیشتر درباره‌ی سنکوپ وازوواگال، علل، علائم و درمان آن بیشتر بدانیم.
سنکوپ وازوواگال چیست؟
سنکوپ یک اصطلاح پزشکی به معنای غش کردن است. سنکوپ وازوواگال (vasovagal syncope) زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نسبت به محرک‌های خاصی مثل دیدن خون یا سوزن که باعث ایجاد حالت ترس یا ناراحتی عاطفی می‌شود، بیش‌ازحد واکنش نشان می‌دهد و فرد برای مدتی هوشیاری خود را از دست می‌دهد و به‌اصطلاح غش می‌کند. این نوع محرک‌ها باعث می‌شوند ضربان قلب و فشارخون شما به‌طور ناگهانی کاهش‌یابد. درنتیجه جریان خون و اکسیژن به مغز کاهش می‌یابد و باعث می‌شود برای مدت کوتاهی هوشیاری خود را از دست بدهید.
سنکوپ وازوواگال شایع‌ترین علت غش کردن است و گاهی اوقات، سنکوپ نوروکاردیوژنیک یا سنکوپ رفلکس نیز نامیده می‌شود. هرکسی در هر سنی می‌تواند سنکوپ وازوواگال را تجربه کند، اما این وضعیت در کودکان و بزرگ‌سالان جوان شایع‌تر است.
سنکوپ وازوواگال نشان‌دهنده معمولاً بی‌ضرر است و نیازی به درمان ندارد مگر اینکه فرد در حین آن آسیب ببیند یا مکرراً آن را تجربه کند.
بااین‌حال گاهی اوقات سنکوپ وازوواگال می‌تواند نشانه‌ی وجود یک مشکل پزشکی زمینه‌ای باشد، درنتیجه برای اطمینان از عدم وجود شرایط پزشکی جدی‌تر به تشخیص و مراجعه به پزشک نیاز است.
علائم سنکوپ وازوواگال چیست؟
برخی از افراد مبتلابه سنکوپ وازوواگال، قبل از غش کردن هیچ علامت هشداردهنده‌ای را تجربه نمی‌کنند. درحالی‌که برخی دیگر ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- ضعف
- رنگ‌پریدگی پوست
- سبکی سر
- دید تونلی (میدان دید شما باریک می‌شود به‌طوری‌که فقط آنچه را که رو به روی شما قرار دارد می‌بینید)
- حالت تهوع
- احساس گرما
- عرق سرد
- تاری دید
افرادی که این علائم را قبل از غش کردن تجربه می‌کنند، باید به‌محض حس کردن علائم در مکانی امن دراز بکشند. دراز کشیدن به بدن کمک می‌کند تا جریان خون کافی به مغز برسد و از غش کردن جلوگیری شود.
پس از غش کردن، فرد ممکن است احساس خستگی، سبکی سر یا حالت تهوع کند.
پس از یک دوره سنکوپ وازوواگال، بهبودی معمولاً در کمتر از یک دقیقه شروع می‌شود. بااین‌حال، اگر پس از غش کردن به‌سرعت بایستید ممکن است مجدداً بعد از 15 تا 30 دقیقه غش کنید.
علت سنکوپ وازوواگال چیست؟
سنکوپ وازوواگال زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از سیستم عصبی که مسئول تنظیم ضربان قلب و انقباض عروق خونی است به‌طور موقت کنترل این تنظیم را از دست می‌دهد.
برخی از علل سنکوپ وازوواگال عبارت‌اند از:
اضطراب
اضطراب و سایر شرایط مانند افسردگی، می‌تواند سنکوپ وازوواگال را تشدید کنند و منجر به پریشانی و غش شوند. علاوه بر این، افرادی که در پاسخ به پریشانی روانی سنکوپ وازوواگال را تجربه می‌کنند، نسبت به افراد دیگر، کیفیت زندگی پایین‌تری دارند. درنتیجه، در مورد این افراد، درمان‌های جامع‌تر که علاوه بر سنکوپ وازوواگال به‌سلامت روانی فرد نیز می‌پردازد، مؤثرتر از درمان سنکوپ به‌تنهایی است.
دیدن خون
3 تا 4 درصد از افراد مبتلابه فوبیا، فوبیای خون‌دارند. وقتی افراد مبتلابه این فوبیا خون می‌بینند، چه در زندگی واقعی و چه در فیلم، ضربان قلب آن‌ها برای مدت کوتاهی افزایش می‌یابد و سپس به‌سرعت کاهش می‌یابد که این حالت اغلب منجر به غش می‌شود.
ایستادن یا نشستن عمودی
افت فشارخون ارتواستاتیک، که به‌عنوان فشارخون وضعیتی هم شناخته می‌شود، نوعی فشارخون پایین است که ممکن است باعث غش شود و زمانی رخ می‌دهد که فرد از حالت درازکش به حالت نشسته یا ایستاده تغییر وضعیت می‌دهد. قبل از اینکه فرد بی‌هوش شود، ممکن است احساس سبکی سر و سرگیجه داشته باشد. بااین‌حال، برخی از افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و بدون هشدار قبلی بی‌هوش شوند.
محققان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث کاهش بیش‌ازحد فشارخون در هنگام ایستادن یا نشستن می‌شود، اما برخی از دلایل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- داروهای ادرارآور
- داروهای گشادکننده عروق
- داروهای ضد روان‌پریشی یا ضدافسردگی
- اختلال عملکرد سیستم عصبی خودمختار
- خونریزی مزمن
- مشکلات قلبی
- حرکات روده
اگر فردی یبوست شدید را تجربه کند، ممکن است هنگام دفع مدفوع به دلیل افزایش فشار در رکتوم غش کند. هنگامی‌که فشار در رکتوم افزایش می‌یابد، اپی گلوت (بخشی از بافت که پشت زبان در پشت گلو قرار دارد) روی نای بسته می‌شود و باعث سفت شدن بیش‌ازحد دیافراگم می‌شود.
این سری از پاسخ‌های فیزیولوژیکی، سیستم عصبی پاراسمپاتیک را تحریک می‌کند و باعث افت سریع فشارخون و کاهش جریان خون به مغز و درنتیجه غش می‌شود.
گرمای شدید
وقتی فردی در محیط گرم قرار می‌گیرد و دمای بدن او بالا می‌رود، بدن خون را به سطح پوست هدایت می‌کند تا خنک شود و از گرم شدن بیش‌ازحد جلوگیری کند. اگر این حالت باعث کم‌آبی بدن شود، ممکن است فشارخون افت کند و فرد هوشیاری خود را از دست دهد.
ورزش
سنکوپ ناشی از ورزش اتفاق نادری است و پزشکان باید قبل از تأیید تشخیص، سایر بیماری‌های تهدیدکننده حیات ازجمله بیماری قلبی و آریتمی را رد کنند.
محققان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث غش کردن در حین ورزش می‌شود، اما آن‌ها معتقدند که رفلکس بزولد-جاریش (نوعی رفلکس مهاری که فشارخون را کاهش می‌دهد) می‌تواند عامل آن باشد.
علاوه بر این، تغییرات در سطوح سروتونین، مواد افیونی محیطی و آدنوزین ممکن است زمانی که فرد درگیر فعالیت بدنی شدید است، باعث سنکوپ وازوواگال شود.
چگونه سنکوپ وازوواگال تشخیص داده می‌شود؟
پزشک یا ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی با بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی شما تشخیص را شروع می‌کند. معاینات فیزیکی معمولاً شامل چندین اندازه‌گیری فشارخون است که در حالت نشسته، دراز کشیده و ایستاده گرفته می‌شود.
سپس بسته به علائم خاص و سابقه پزشکی شما، ممکن است یکسری آزمایشات تشخیصی از شما گرفته شود که عبارت‌اند از:
- اکوکاردیوگرام: این آزمایش از امواج صوتی برای تولید تصاویری از قلب و جریان خون آن استفاده می‌کند.
- الکتروکاردیوگرام: این آزمایش سیگنال‌های الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و می‌تواند ریتم نامنظم قلب و سایر مشکلات قلبی را تشخیص دهد. شاید لازم باشد حداقل به مدت یک روز یا به حتی یک ماه از یک مانیتور قابل‌حمل استفاده کنید.
- تست استرس ورزش: این آزمایش معمولاً شامل راه رفتن تند یا دویدن روی تردمیل برای مشاهده عملکرد قلب شما در حین فعالیت بدنی است.
- آزمایش خون: پزشک شما ممکن است به دنبال شرایطی مانند کم‌خونی باشد که می‌تواند باعث غش کردن شود.
این آزمایش‌های تشخیصی می‌توانند به تأیید سنکوپ وازوواگال کمک کنند یا به تشخیص دیگری منجر شوند.
آیا درمانی برای سنکوپ وازوواگال وجود دارد؟
افرادی که فقط یک‌بار سنکوپ وازوواگال را تجربه می‌کنند، به‌طورکلی نیازی به درمان پزشکی ندارند. اما اگر دوره‌های مکرر سنکوپ داشته‌اید، احتمالاً در آینده هم‌دوره‌های بیشتری را تجربه خواهید کرد، مگر اینکه تحت درمان قرار بگیرید.
همانطور که هرکسی که سنکوپ وازوواگال دارد می‌داند، دوره‌های غش می‌تواند در ناخوشایندترین یا بدترین زمان‌ها رخ دهد و زندگی شمارا به‌شدت مختل کند. خوشبختانه، درمان این نوع سنکوپ معمولاً اثربخش است.
روش‌های درمانی سنکوپ وازوواگال عبارت‌اند از:
دارودرمانی
برخی از داروها می‌توانند به تنظیم فشارخون و ضربان قلب کمک کنند. داروهایی که در درمان سنکوپ وازوواگال اثربخش‌اند عبارت‌اند از:
- میدودرین، دارویی که باعث باریک شدن (انقباض) عروق خونی می‌شود.
- دیزوپیرامید، یک داروی ضد آریتمی که ضربان قلب شمارا تنظیم می‌کند.
- مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین (نوعی ضدافسردگی)
- تئوفیلین، که به‌طورمعمول برای درمان آسم استفاده می‌شود.
تمرینات ورزشی
برخی از افراد با انجام فوری تمریناتی که عضلات را منقبض می‌کند، می‌توانند دوره سنکوپ وازوواگال را متوقف کنند. این تمرینات می‌توانند از گشادشدن رگ‌های خونی جلوگیری کنند و میزان خون بازگشتی به قلب را افزایش دهند.
برخی از این تمرینات عبارت‌اند از:
- پاهای خود را روی‌هم قرار دهید و آن‌ها را به هم‌فشار دهید
- انقباض بازوها با مشت‌های گره‌کرده
- منقبض کردن عضلات پا، شکم و باسن
- فشردن یک توپ لاستیکی
تغییر سبک زندگی
با ایجاد تغییر در سبک زندگی، می‌توان تعداد دفعات سنکوپ وازوواگال را کاهش داد. این اقدامات عبارت‌اند از:
- افزایش مصرف نمک
- نوشیدن مایعات زیاد برای حفظ حجم خون
- نشستن یا دراز کشیدن در صورت احساس ضعف
- قطع داروهای کاهش‌دهنده فشارخون
- پوشیدن جوراب‌های فشاری
- انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط
- اجتناب از شرایط و عواملی که باعث غش می‌شوند
عمل جراحی
در موارد نادر، قرار دادن ضربان‌ساز الکتریکی برای تنظیم ضربان قلب می‌تواند به برخی از افراد مبتلابه سنکوپ وازوواگال که با سایر روش‌ها درمان‌نشده‌اند، کمک کند.
دیدگاهتان را بنویسید